Szumsk
Szumsk – miasteczko w Starostwie Kowalczuki (Kalveliai), 32 km na wschód od Wilna, przy ssamej granicy z Białorusią.
Szu msk zamieszkuje ok. 1 tys. Mieszkańców, czynne są dwie szkoły podstawowe – z polskim językiem wykładowym i litewskim, poczta, przychodnia i szpital, biblioteka, centrum kultury. Niedaleko miasteczka jest dworzec kolejowy. Przy kościele działa Dom Pielgrzyma, gdzie można zatrzymać się na nocleg. Co roku w Szumsku odbywają się tradycyjne Dni Młodzieży Katolickiej, na które przybywa młodzież nie tylko z Litwy, ale też z sąsiednich państw.
Szumsk, położony przy Czarnym Trakcie, początkowo nosił nazwę Polany. Grodziska we wsi Barwoniszki oraz grodziska w Wielkiej Kosinie potwierdzają, że te tereny od dawna były zamieszkane. Z historia Szumska można się zapoznać w książce Mirosława Gajewskiego „Historie z okolic Wilna“. Informacji turystycznej można zasięgnąć w wydaniach Algimantasa Semaški „Po Litwie“, „Drogami litewskimi“ oraz w wydaniu warszawskim „Atrakcje architektoniczne na turystycznych szlakach Wileńszczyzny“  i w książce Mieczysława Jackiewicza „Litwa.Podróż sentymentalna.“ Najnowsze informacje o dziedzictwie sakralnym są zawarte w albumie „Dziedzictwo sakralne Rejonu Wileńskiego“, wydanym w 2009 roku.
W Szumsku są zabytki architektoniczne, chronione przez państwo. To zespół kościoła i klaszoru oraz były dwór i park.
Niepodal Szumska swą "kolebkę" ma lewy dopływ Wilii, Wilenka. Przy wsi Windziuny, do której z Szumska jest parę dobrych kilometrów, na podmokłej i obfitej w krynice łące swój bieg rozpoczyna strumyk, który już kilka kilometrów dalej staje się niedużą rzeczką zwaną Wilenką.

Dwór w Szumsku
W 1618 roku dwór w Szumsku nabył Kazimierz Szumski i nazwał go swoim nazwiskiem. Pierwsze wzmianki o dworze pochodzą z XVII w.
Obecna postać dworu ukształtowała się w pierwszej połowie XIX w. Zachował się się parterowy gmach podstawowy w stylu klasycyzmu, chłodziarnia, świren, stodoła, stajnia, obora, młyn wodny i mur dookoła zabudowań. Obiekty te sa pod ochroną państwa.   
W parku dworskim jest głaz z wgłębieniem. Jest on wciągnięty do rejestru w katalogu miejsc obrzędowych pradawnej Litwy. 
W 1696 r. właściciele dworu Michał i Halina Szumscy ufundowali drewniany kościół i sprowadzili do Szumska dominikanów. 

Kościół w Szumsku
Kościół pwz. Św.Michała Archanioła zbudowano w 1789 r. Zaprojektował go i porowadził budowę architekt Tommaso Ruselli. Przy budowie świątyni pracował też architekt Augustyn Kossakowski (1737–1803). Kościół jest murowany na planie prostokąta, w stylu późnego baroku, bezwieżowy. Wnętrze jest trzechnawową bazyliką. Można obejrzeć trzy cenne dzieła sztuki: obraz z XVIII w. „Michał Archanioł“, rzeźbę Tadeusza Godziszewskiego (1904–1977) „Ukrzyżowany“ oraz pomnik nagrobny Ludwika Szumskiego z XIX w. Na cokole pomnika wyryty jest napis, że pomnik swemu jedynemu synowi ufundowali rodzice – Józef i Oktawia Szumscy. W kościele szumskim są relikwie św.Faustyny.
W ll. 1837–1839 w miejscu starego drewnianego klasztoru został wzniesiony nowy, murowany klasztor w stylu klasycyzmu, dwukondygnacyjny. Klasztor łączy się z kościołem poprzez wązką zakrystię, tworząć na wpół zamknięty dziedziniec. Są tu dwa słupy kapliczne z okresu romantyzmu, krzyz oraz dzwonnica.
W 1996 r., w 300-setną rocznicę założenia kościoła Michała Archanioła, mieszkańcy miasteczka wznieśli na wzgórzu trzy krzyże. Pierwsze symbole „Camino Lituano” zostały poświęcone w Szumsku. Skąd właśnie w 2006 r.  odjeżdżali pielgrzymi na Szlak św. Jakuba Apostoła. W 2010 r. na Górze Trzech Krzyży odbyło się poświęcenie dużej muszli na marmurowym słupie, przywiezionej z Santiago de Compostela przez ks. Dariusza Stańczyka. Motyw muszli jest symbolem Szlaku św. Jakuba i pielgrzymowania, wędrówki z domu do Domu.
Niedaleko kościoła jest jeszcze jeden zabytkowy budynek, będący obecnie w stanie opłakanym. Jest to murowana karczma pochodząca z XIX wieku, budowla o ciekawej architekturze.
Na drugiej stronie ulicy jest cmentarz. Na cmentarzu, gdzie stał tymczasowy drewniany kościół, obok widoczna dzwonnica.
W 1944 r. na tym cmentarzu był pochowany żołnierz Armii Radzieckiej, oficer Walerij Miguszkin. Obelisk na jego grobie, wykonany z kawałków metalu,  jest objęty ochrona zabytków. 
W Szumsku jest też jedna z najstarszych bibliotek Rejonu Wileńskiego, założona w 1940 roku.