Kościół pwz. WszystkichŚwiętych

Warto odwiedzić leżący nieco na poboczu starówki Kościół Wszystkich Świętych (ul. Rūdninkų 27/1), zbudowany w na początku XVII w. w stylu wczesnego baroku wileńskiego. Dzwonnicę oraz rzeźby wykonano dopiero po stu latach. Jeszcze po stu wnętrze kościoła ozdobiono polichromiami. Bardziej skromna, spokojna i harmonijna fasada przypomina fasadę kościoła św. Teresy. Wewnątrz na uwagę zasługuje wzniesiony wysoko nad ołtarzem głównym jeszcze jeden ołtarz, przypominający królewski tron z baldachimem. Autorem jest architekt Marcin Knackfus. Budynek nowiciatu karmelitów oraz dziedziniec leżą przy byłym murze obronnym miasta.

Kościół Św.Trójcy i klasztor bazylianów

Wzniesiony przez księcia Konstantego Ostrogskiego w 1514 roku jako cerkiew prawosławna, wotum za zwycięstwo nad Moskwą pod Orszą. Podobno stała w tym miejscu XIV-wieczna, drewniana cerkiew ku czci pierwszych litewskich męczenników za wiarę, fundacji księżnej Julianny, żony Olgierda. Dziwny los – fundator byłprzeciwnikiem Unii, a w roku 1608 król Zygmunt III przekazał klasztor i cerkiew unickiemu zakonowi bazylianów. Po kasacie zakonu w 1827 roku kompleks bazylianów przypadł prawosławnym. Obecnie kościół i klasztor wróciły do bazylianów.

Cerkiew wzniesiono w stylu gotyckim. Pozostałości gotyku widoczne są w układzieświątyni: halowy, trzynawowy, z ośmiobocznymi filarami międzynawowymi. Obecny wygląd kościół bazylianów zawdzięcza gruntownej odbudowie po pożarze w roku 1748. Wtedy usunięto cechy gotyckie w architekturze budowli, a wprowadzono rokokowe. Z nich najpiękniejsze są wieżyczki wschodniej fasady i brama klasztorna od ulicy Ostrobramskiej – dzieło słynnego architekta, Krzysztofa Glaubitza. Obok kościoła wznosi się wysoka, XVI-wieczna dzwonnica, nieco zmodernizowana w XIX wieku.

W zabudowaniach klasztoru mieściła się drukarnia, gdzie w XVI wieku wydano pierwszy wschodniosłowiański elementarz Wawrzyńca Zizaniusza. Na początku XIX wieku w południowym skrzydle władze carskie założyły więzienie. W latach 1823-24 tu byli osadzani filomaci. Wśród nich Adam Mickiewicz i Ignacy Domeyko– po emigracji pierwszy minister oświaty w Chile. Więźniowie spotykali się w celi Mickiewicza, nazwanej później Celą Konrada. Jej lokalizację w klasztornych zabudowaniach umownie ustalił w dwudziestoleciu międzywojennym Juliusz Kłos. W celi została wmurowana tablica z łacińskim tekstem z „Dziadów”Mickiewicza: „Bogu Najlepszemu, Największemu. Gustaw zmarł tu 1823 1 listopada. Tu narodził się Konrad 1823 1 listopada.” W klasztorze więzieni byli również uczestnicy Powstania Listopadowego. W okresie międzywojennym mieściło się tu białoruskie gimnazjum, towarzystwo naukowe i muzeum. Obecnie w niewielkiej części klasztoru mieszkają bazylianie.

W pierwszych latach XXI wieku zabudowania kościoła i klasztoru były bardzo zaniedbane, a wnętrze wręcz zrujnowane. Mimo wieloletniego zaniedbania, wszechobecne jest piękno budowli, uwieńczone smukłymi, ażurowymi wieżyczkami nad apsydą. Urokiem i elegancją „faluje” brama klasztorna, ozdobiona pięknąkompozycją ku czci Trójcy Świętej – jeden z najpiękniejszych zabytków późnego baroku.

Cerkiew św.Ducha i zespół klasztorny

Na miejscu założonej w 1597 roku przez Bractwo Świętej Trójcy obrządku wschodniego drewnianej świątyni, w roku 1638 wzniesiono cerkiew murowaną. Została pięknie odrestaurowana i po pożarze 1749 roku przebudowana w stylu rokoko przez słynnego architekta Jana Krzysztofa Glaubitza. W XIX wieku z inicjatywy Murawiewa zmieniono znacznie jej wygląd zewnętrzny – zburzono falisty fronton między wieżami i woluty, zmieniono wygląd kopuły, bo prawdopodobnie do złudzenia przypominała świątynię katolicką. Późnobarokowa dzwonnica została przebudowana w stylu klasycystycznym. W tej formie architektonicznej pozostaje do dzisiaj.

Szczególnie piękny jest ikonostas, uważany również za dzieło Glaubitza i rzeczywiście przypominający ołtarz świątyni katolickiej. Pod ikonostasem wybudowano relikwiarz na szczątki pierwszych chrześcijańskich męczenników – Jana, Eustachego i Antoniusza. We wnętrzu cerkwi znajduje siękilkanaście obrazów Iwana Trutniewa z XIX wieku.

Budynki klasztorne pochodzą z końca XV i z XVI wieku. Klasztor obecnie jest czynny. Przez wiele wieków swojej posługi, zakonnicy tego zgromadzenia mieli znaczący udział w sferze kultury, nauki i oświaty.

Kościół św.Teresy i zaspół klasztorny

Na początku XVII wieku do Wilna przybyli karmelici bosi. Otrzymują zgodę na fundację klasztoru i decydują założyć swój konwent w pobliżu Ostrej Bramy. Rozpoczynają budowę klasztoru i kościoła pw. św. Teresy, który dzisiaj, połączony galerią z kaplicą Ostrej Bramy, tworzy jeden zespół.Kościół św.Teresy jest najdoskonalszym zabytkiem wileńskiego wczesnego baroku. Fasadę kościoła wzorowano na architekturze rzymskiej. Do najpiękniejszych na Litwie należy ołtarz główny. Skromne budynki klasztoru noszą cechy wczesnego baroku. Dziedzińce podzielono arkadami. Wileńscy karmelici warzyli słynne w całym mieście piwo oraz odlewali świece. Klasztor utrzymywał świeckich studentów medycyny, opiekował się starcami i sierotami.