Krótki zarys historii...

Mimo, że warstwa kulturowa u podnóża Góry Zamkowej w Wilnie zaczęła się formować prawdopodobnie w IV tysiącleciu przed Chr., to pierwszym znaczącym władcą Litwy był Mendog (lit. Mindaugas). W 1251 roku wraz z dworem przyjął chrzest, przez co w 1253 roku został pierwszym i jedynym w historii Królem Litwy. Niestety, Litwa, jako państwo, w tym czasie nie dojrzała jeszcze do chrztu, więc po zabójstwie Mendoga dwór jeszcze na ponad sto lat wraca do obrządków pogańskich.

Założenie Wilna wiąże się z legendą o Księciu Gedyminie. Pewnego razu, zmęczony po polowaniu, Książę uciął sobie drzemkę. Śniło mu się, że na ogromnej górze stoi żelazny wilk i tak wyje, jakby naraz sto wilków wyło, aż przerażony książę się obudził. Pospieszył do swego pogańskiego kapłana Lizdejki, aby ten mu znaczenie snu wytłumaczył. „Twój sen, Książę, znaczy, że na tej górze założysz miasto, a sława o nim pójdzie tak daleko, jak wycie tego wilka.“ – prawdopodobnie tak proroczo powiedział kapłan Księcia Gedymina. 25 stycznia 1323 roku jest oficjalną datą pierwszej wzmianki o Wilnie, bo taka data jest na liście Gedymina, który napisał „w naszym mieście Wilnie“.

Poprzez chrzest Litwy w 1387 roku oraz małżeństwo Jagiełły i Jadwigi historia na całe wieki połączyła Polskę i Litwę. Jagiełło pochodził z Litwy, w żyłach jego syna Kazimierza Jagiellończyka płynęła krew litewska i rusińska. Lubili więc bardziej królowie przebywać w Wilnie i szczególnie dbali o rozwój tego miasta. Aleksander Jagiellończyk też Wilno przekładał nad Kraków. Jako jedyny władca polsko-litewski jest pochowany w katedrze wileńskiej. Za jego rządów – w obliczu zagrożenia napaściami Tatarów – Wilno zaczęto otaczać murem, który ukończono za czasów Zygmunta Starego. Do historii weszła miłość Zygmunta Augusta do pięknej Litwinki Barbary Radziwiłłówny, bo królowie przeważnie nie żenili się z miłości. Ten król wbrew wszystkim przeszkodom ożenił się z wybranka serca. Sarkofag ze szczątkami Barbary Radziwiłłówny znajduje się również w podziemiach wileńskiej katedry. Władysław IV w Wilnie zostawił tylko serce.

Znaczenie Wilna podupada po Unii Lubelskiej 1569 roku, mimo że dziesięć lat później Stefan Batory nadaje miano akademii szkole wyższej, założonej przez jezuitów. W tym samym roku mocą bulli papieża Grzegorza XII Akademia Wileńska staje się uniwersytetem. Piotr Skarga, Jakub Wujek, Maciej Kazimierz Sarbiewski, Andrzej Bobola, Marcin Poczobutt, póżniej Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Czesław Miłosz – to tylko kilku słynnych z całej plejady absolwentów Uniwersytetu Wileńskiego.

Tragiczne losy miasta w XVII wieku przerastają ludzką wyobraźnię. Jak podają kroniki, podczas najazdu Moskali Wilno paliło się przez siedemnaście dni. Przy życiu zostało około 45% mieszkańców.
XVIII wiek miasto pięknym barokiem stopniowo podnosi się z gruzów. W Wilnie tworzy wspaniały architekt Jan Krzysztof Glaubitz, wznosi on kościół św. Katarzyny w Wilnie, cerkiew św. Ducha, kościół Misjonarzy, kościół Świętego Ducha, kościół Znalezienia Krzyża Świętego, bramę klasztoru Bazylianów w Wilnie, fasadę kościóła św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. Tworzy barok wileński.

Lata zaboru XIX wieku czarnym cieniem ogarnęły również Litwę. Gdy na początku XX w. pojawiła się nadzieja na nowy podział świata, na odrodzenie państwowości Polski i Litwy – to kraje te decydują się kroczyć własnymi drogami historii. Litwa jako państwo pojawiła się na mapie świata po 16 lutego 1918 roku, Polska 11 listopada tegoż roku. I cud się ziścił, że na okres dwudziestolecia międzywojennego Wileńszczyzna weszła jeszcze w skład Państwa Polskiego. Być może dlatego jeszcze do dzisiaj niezatarte w Wilnie są ślady polskości.

Po II Wojnie Światowej Litwa staje się jedną z piętnastu republik Związku Radzieckiego, Wilno – stolicą tej republiki. Na mapie świata Litwa znów się pojawi po 11 marca 1990 roku. Ze stolicą w Wilnie, mieście jak żadne inne – wielonarodowym, wielokulturowym, wielowyznaniowym…, jak się dzisiaj mówi - multikulturowym,